Wat zegt de wetenschap?
Vroeger werd er gedacht dat dieren geen emoties konden ervaren zoals mensen – en al helemaal geen complexe emoties of bewustzijn. Gedrag dat wij associëren met emoties bij mensen werd bij dieren afgedaan als instinctief gedrag: vooraf bepaalde biologische processen, onafhankelijk van bewuste gedachten.
Inmiddels zijn wetenschappers erachter wat iedereen die een huisdier heeft natuurlijk allang weet: ook dieren ervaren complexe emoties en bewustzijn bij dieren is eerder regel dan uitzondering. En dan praten we niet alleen over zoogdieren. Nee, ook bij vogels, vissen, reptielen, amfibieën en zelfs insecten komt dit voor.
Als dieren net als wij emoties hebben, kunnen ze ook last krijgen van gedragsstoornissen en psychische problemen. Toch kun je natuurlijk niet alle psychische problemen die bij mensen voorkomen zomaar op dieren projecteren. Niet iedere hond die druk is, heeft ADHD. Daarnaast zijn mensen niet altijd even goed in het interpreteren van gedrag van dieren. (Huis)dieren hebben vaak hele andere motivaties voor gedrag dan wij mensen denken.
Autisme bij honden
Bij honden komt een aandoening voor die heel erg sterk lijkt op de autismespectrumstoornissen die we bij mensen zien. Deze aandoening wordt Canine Dysfunctional Behavior (CDB) genoemd.
Deze ‘honden met autisme’ hebben bijvoorbeeld last van:
- problemen met sociale interactie (oogcontact vermijden, liever iets alleen doen i.p.v. spelen met andere honden of mensen)
- repetitief en dwangmatig gedrag (staartjagen, tanden knarsen, obsessief kauwen)
- verhoogde gevoeligheid voor prikkels (bijvoorbeeld geluiden)
- slecht tegen verandering kunnen
Honden met autistisme hebben behoefte aan rust, structuur en regelmaat. Ze hebben in huis een comfortabele, stressvrije ruimte nodig, bijvoorbeeld een ligplek in de bench met een deken eroverheen. De bench moet uit de buurt staan van harde geluiden en vreemde geuren.
Omdat sommige autistische honden hypergevoelig zijn voor aanraking, moet je voorzichtig zijn met hoe je ze aait. Sta liever ook niet toe dat vreemden ze aaien.
Veel honden met autisme kunnen baat hebben bij ondersteunende supplementen.
Autisme bij andere dieren
Van apen is bekend dat ook zij gedrag kunnen vertonen dat vergelijkbaar is met dat van mensen met autisme. Ook de genetische oorzaken die verband houden met autisme zijn bij apen bekend.
Bij veel andere diersoorten staat het onderzoek naar psychische problemen – waaronder autisme – nog in de kinderschoenen.
Er is op dit moment dan ook nog geen definitief antwoord mogelijk op de vraag of bijvoorbeeld katten of konijnen autisme kunnen hebben. Ook overlapt normaal kattengedrag (‘Cats being cats’) nogal eens met wat wij autistisch gedrag noemen – dat kan vast iedere kattenliefhebber beamen.